dördüncü duvar ne demek?

Dördüncü duvar, üç yanı kapalı geleneksel proscenium tiyatrolarda izleyicilerin sahneyi gördükleri düşsel "duvar".¹² İlk kez Denis Diderot tarafından dile getirilmiş olan kavram, 19. yüzyıl tiyatrosunda öne çıkan gerçekçilik akımıyla gelişmiştir.³

Gerçekçi tiyatroda yaygın biçimde kullanılan dördüncü duvar, kimi sanatçılarca dram ve güldürüye yardımcı bir araç olarak kullanılmaktadır. İzleyicilere doğrudan hitap eden ve böylece bu duvarı "yıkan" bir oyuncu bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Dördüncü duvarın şeffaf olarak kabulü bir kurgusal yapıt ve izleyici arasındaki inançsızlıktan duyulan kuşkunun bir parçası olarak yorumlanmaktadır.⁴ Eleştirmen Vincent Canby dördüncü duvarı "izleyiciyi sahneden ayıran görünmez bir ekran"⁵ olarak tanımlamasına karşın, postmodern sanat biçimleri bu kavramı olduğu gibi kabul etmemekte; dördüncü duvarı, yapımın belirli bölümlerini vurgulayacak biçimde değiştirmektedirler.

Bir film, oyun ya da televizyon programında izleyiciye bir kamera aracılığıyla hitap etmek "dördüncü duvarı yıkmak" olarak tanımlanmaktadır.⁶⁷

Beşinci duvar

Dördüncü duvardan esinlenen "beşinci duvar", "eleştirmen ve izleyiciler ile sahnedeki oyuncular arasındaki görünmez duvar" olarak tanımlanmaktadır.⁸ Terim, "izleyiciler arasındaki yarı geçirgen zar" olarak da tanımlanmaktadır.⁹ İzleyicinin dört yanı kapalı bir odanın ötesini görebilmesine olanak tanıyan televizyon da beşinci duvar olarak değerlendirilmektedir.¹⁰¹¹

Kaynakça

Orijinal kaynak: dördüncü duvar. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩

3. "The Fourth Wall and the Third Space", John Stevenson ↩

4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩

Kategoriler